رسالت اصلی رشته معماری، طراحی ساختمان‌های مفید، زیبا و اصیل و ساماندهی به محیط مصنوع و شکل‌دهی به فضای زندگی انسان در توازن با طبیعت متناسب با ارزش‌ها و شرایط فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و فنی جامعه است.
معرفی اجمالی معماری
معماری در هر عصر گویای نحوه زندگی اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مردم آن سرزمین است و به همین دلیل برای آگاهی از آنچه در آن مکان گذشته است به مطالعه معماری آن زمان می‌پردازند. معماری ضمن اینکه یک رشته فنی مهندسی است، در عین حال تخصصی مرتبط با شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه است و از این‌رو رشته معماری به عنوان تخصصی چند رشته‌ای شامل مباحث فنی و مهندسی، خلاقیت، ذوق هنری، بنیان‌های زیبایی‌شناسی، مهارت‌های حرفه‌ای، مباحث علوم اجتماعی، اقتصادی و روان‌شناسی بهره می‌گیرد. متخصص این رشته فردی چند بعدی و دور اندیش، با ذهنی خلاق و تفکری نظام‌مند و همراه با مهارت‌های حرفه‌ای مناسب است. در این راستا متخصص این رشته مسائل مطرح در حوزه معماری را به درستی تحلیل و ارزیابی می‌کند، اطلاعات مورد نیاز را جمع آوری، پالایش و ساماندهی می کند و آن‌ها را در طراحی ساختمان‌ها و فضای دلنشین و زیبا به کار می‌بندد به طوری که کیفیت زندگی افراد جامعه به صورت روز افزون بهبود یابد. فارغ‌التحصیلان این رشته می توانند با عنوان مهندس معمار در شرکت‌های طراحی داخلی و ساختمان سازی مشغول به فعالیت شوند.
معماری منظر
معماری منظر از لحاظ آموزش آکادمیک در کشور ما عمر کوتاهی دارد و هنوز جایگاه واقعی خود را در فرهنگ عمومی و جامعه حرفه‌ای به دست نیاورده است. علت این امر را می‌توان در عدم ارائه تعریفی جامع از آن برای عموم، مشخص نبودن حوزه فعالیت آن و تداخل رشته‌های وابسته جستجو کرد.
این رشته تخصصی بین رشته‌ای شامل ریاضیات، علوم مهندسی، هنر، تکنولوژی علوم اجتماعی، سیاست و فلسفه است. فعالیت معمار منظر طراحی یک پارک ملی تا طراحی زیر ساخت‌های شهری و مدیریت زمین‌های بکر و احیای اراضی مخدوش شده مانند معادن یا محوطه‌های دفن زباله را در برمی‌گیرد. معمار منظر بر روی انواع ساختارها و فضاهای بیرونی اعم از کوچک و بزرگ، روستایی و شهری با مصالح نرم و سخت و مسائل هیدرولوژیکی و اکولوژیکی متفاوت فعالیت می‌کند. حوزه فعالیت معمار منظر را می‌توان در حیطه‌های زیر خلاصه کرد:
- برنامه‌ریزی برای توسعه‌های جدید از لحاظ فرم و مقیاس
- طراحی منظر خیابان‌ها و زیر ساخت‌های عمومی شهری
- طراحی محوطه برای مدارس، دانشگاه‌ها، بیمارستان‌ها و هتل‌ها
- طراحی پارک‌های عمومی، پارک‌های موضوعی و فضاهای ورزشی
- طراحی محوطه‌های مسکونی، شهرک‌های تجاری و صنعتی
- برنامه‌ریزی برای ساخت بزرگراه‌ها، ساختارهای حمل و نقلو پل‌ها
- طراحی فضای شهری، میدان‌ها، پیاده‌راه‌ها و طراحی منظر راه‌ها
- سازماندهی بازسازی‌های شهری
- ساماندهی مناظر طبیعی، تاریخی و گردشگری
- حفاظت از باغ‌های تاریخی
- بر نامه‌ریزی ساخت مخازن، سدها، نیروگاه‌ها و صنایع بزرگ
- ارزیابی محیط و منظر، ارائه طرح برای مدیریت سرزمین و آمایش آن
شهرسازی
هدف و وظیفه اصلی دانش شهرسازی ایجاد زمینه و بستر مناسب برای زیست انسان است. در عین حال شهرسازی در کنار مدیریت شهری وظیفه آماده‌سازی شرایط لازم برای تحقق آرمان‌ها و آرزوهای جمعی ساکنان شهرها را نیز بر دوش دارد و باید موقعیت را برای حرکت انسان شهرنشین به سوی کمال مطلوب جامعه فراهم کند. علاقمندان این رشته می‌توانند تحصیلات دانشگاهی خود را در مقطع کارشناسی ارشد در گرایش شهرسازی و در مقطع کارشناسی ارشد در گرایش‌های برنامه‌ریزی شهری، طراحی شهری و سه رشته پیشنهادی برنامه‌ریزی مسکن، برنامه‌ریزی منطقه‌ای و مدیریت شهری و در مقطع دکتری در گرایش شهرسازی ادامه دهند. در ذیل به برخی از زمینه های کاری اشاره می شود:
- تهیه طرح‌های جامع، تفصیلی و هادی برای شهر و منطقه
- مشاوره در امور شهری و منطقه‌ای به مدیران و مسئولان رده بالا
- فعالیت در شهرداری‌ها، استانداری‌ها و وزارتخانه‌های مربوطه
- نظارت بر ساختمان‌هایی با ارتفاع بیش از ۸ طبقه بر طبق قانون
- انجام پروژه‌های محوطه‌سازی
- برنامه‌ریزی و طراحی شهرک‌های گوناگون مسکونی، صنعتی و تجاری
- برنامه‌ریزی و طراحی شهرهای جدید
- مکان‌یابی عناصر و کاربری‌های گوناگون شهری
- توانایی راه‌اندازی و استفاده از سیستم
- فعالیت گروهی با سایر تخصص‌ها در پروژه‌های گوناگون
- فعالیت در مشاوران خصوصی و نیمه خصوصی شهرسازی و معماری
تکنولوژی معماری
این رشته ضمن توجه به مباحث عمومی رشته به طور مشخص بر طراحی فنی ساختمان و روش‌های بهینه ساخت آثار معماری و استفاده از تکنولوژی‌های مناسب در طراحی، ساخت و بهره‌برداری از بنا تاکید می‌کند. فارغ‌التحصیلان این رشته به عنوان یک مهندس حرفه‌ای زمینه‌های کاری مناسبی در بخش‌های خصوصی یا دولتی به عنوان طراح یا ناظر پروژه و یا مدیر پروژه خواهند داشت.
انرژی معماری
شاهکارهای معماری سنتی ما الگوهای تمام عیاری را درباره هماهنگی ساختمان با طبیعت، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و عوامل مناسب سازگاری با چرخه‌های اکولوژیک و حذف پسماند عرضه کرده است. در این رشته از یک طرف سعی در استفاده بیشتر از امکانات محیط طبیعی و استفاده بهینه از فن‌آوری‌های معاصر و جدید دارد، از طرف دیگر به مصرف بهینه منابع، حذف پسماند و کنترل آلودگی‌های محیطی تاکید می‌ورزد. این گرایش یکی از جدیدترن گرایش‌ها در سطح ملی و بین‌المللی است.
مرمت ابنیه سنتی
مطالعه، حفاظت، مرمت و احیای بناها، مجموعه‌ها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی عرصه‌های مسکونی کشور، امری ضروری است. معماران و مهندسان این حوزه، کاری بسیار فنی، فرهنگی و هنری را به عهده دارند و باید علاوه بر اشراف و تسلط لازم بر ابعاد تخصصی و مفاهیم امروزی حرفه خود نظری هوشیارانه و عالمانه به گذشته داشته باشد.
فارغ‌التحصیلان مرمت و احیای بناهای تاریخی در واقع مهندسان معماری امروزین هستند که آموخته‌اند چگونه امروز را با بهره‌گیری از تجربیات گذشته برای آینده بسازند. این افراد می‌توانند پلی بین معماری گذشته و آینده ایجاد کنند.آن‌ها تاریخ را خوب می‌شناسند و می‌توانند آثار تاریخی را تجزیه و تحلیل کنند و بخوانند و مفاهیم و ارزش‌های آن را استخراج و هوشیارانه به کار گیرند و با بیانی امروزی به جامعه معرفی کنند.
متخصصان این رشته قادر خواهند بود به یاری اطلاعات و دانش عمومی، نظری و تحقیقاتی و تجربه علمی در مرمت و احیای هزاران بنای تاریخی که در اختیار واحدهای دولتی از قبیل سازمان میراث فرهنگی کشور است، نقش موثری داشته باشند. همچنین می‌توانند در برنامه‌ریزی برای مرمت بناهای تاریخی کشور و تعیین اولویت‌های ضروری با هماهنگی مسئولین و دستگاه‌های مربوط مشارکت کنند و بر حسب ضرورت درباره کارهای اجرایی مرمت نیز سهیم باشند.