معادن سرشار منیزیم، زغال سنگ، مس و آهن هند یکی از دلایل اصلی سیطره انگلستان بر کشور هند بود. دلیل هجوم مهاجرنشینان فرانسوی، اسپانیایی، پرتغالی و انگلیسی به قاره آمریکا نیز معادن غنی طلا، نقره، الماس، مس و زغال سنگ این قاره بود. سوداگران پرتغالی، هلندی، انگلیسی و فرانسوی نیز در سودای تصرف معادن طلا و الماس آفریقا به این قاره روی آوردند.
معرفی اجمالی رشته مهندسی معدن
امروزه نیز دانشمندان به امید دستیابی به معادن پربار و فلزات نایاب و گرانبهای موجود در فضا پروژههای بسیاری را در دست بررسی دارند. اما چرا در گذشته یکی از دغدغههای اصلی کشورهای صنعتی، دستیابی به معادن غنی کشورهای دیگر بود و چرا امروزه دانشمندان به امید دست یافتن به ذخایر جدید معدنی چشم به فضا دوختهاند؟ پاسخ این سوال را باید در صنعت جست. زیرا مبنای اصلی تولید و توسعه صنعتی، مواد معدنی است و برای هر فعالیت صنعتی نیاز به مواد معدنی داریم. کشف و استخراج این مواد نیاز به کارشناسان متخصص دارد و به همین دلیل در بسیاری از دانشگاهها و مراکز آموزش عالی جهان، رشتهای به نام مهندسی معدن وجود دارد که در کشور ما نیز با دو گرایش اکتشاف و استخراج در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی تدریس میشود.
- گرایش اکتشاف: مهندس معدن در گرایش اکتشاف پس از کشف معدن، نوع و شکل مواد معدنی را تعیین میکند و به ارزیابی اقتصادی، میزان ذخیره و همچنین چگونگی استخراج منابع معدنی میپردازد. در این گرایش دانشجویان درباره مکانیک سنگ، زمانشناسی ساختمانی، ژئوفیزیک و زمینشناسی معدنی مطالعه میکنند.
- گرایش استخراج: این گرایش شامل عملیات حفاری و آتشباری برای خردکردن سنگ، بارگیری و باربری و در اغلب اوقات سنگشکنی به منظور رساندن ابعاد «کانسنگ» به اندازه مناسب است. این عملیات در معادن روباز، زیرزمینی و در موارد محدودی در دریا انجام میشوند.
تواناییهای لازم
چون بخشی از کار مهندسی معدن مانند نقشهبرداری در زیرِزمین انجام میشود، دانشجوی این رشته باید از نظر جسمی توانایی خوبی داشته و قدرت کار در معدن را که بیشتر در خارج از شهر و گاه در نقاط دور افتاده قرار دارد، داشته باشد. گفتنی است ریاضی در این رشته از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا بدون استفاده از مدلهای ریاضی، محاسبات استخراج و اکتشاف معدن را نمیتوان انجام داد.
موقعیت شغلی در ایران
کشور ما برای دستیابی به اهداف تعیین شده در برنامههای توسعه به کارشناسان فناور بهویژه در زمینه فرآوری نیاز مبرم دارد زیرا راهیابی به بازارهای جهانی تنها از طریق کنترل کیفیت و استاندارد محصولات معدنی مقدور خواهد بود. امروزه ما نیازمند فارغالتحصیلان علاقهمند و خلاق مهندسی معدن هستیم تا بتوانیم بدون وابستگی به کارشناسان خارجی، شاهد رونق و افزایش صادرات این بخش باشیم. فارغالتحصیلان این رشته علاوه بر وزارت صنعت، معدن و تجارت میتوانند در وزارت نفت در زمینه حفاری، وزارت نیرو در زمینه آبهای زیرزمینی، کارگاههای وزارت مسکن، راه و شهرسازی برای حفاری راهها و تونلها، شرکت مترو و سازمان انرژی اتمی مشغول به کار شوند.