اگر نگاهی به اطرافمان بیندازیم، انبوهی از وسایل برقی را خواهیم دید. امروزه زندگی بدون وسایل الکتریکی غیر ممکن شده است. پس برای استقلال و همگامی با رشد جهانی نیازمند متخصصانی هستیم که با اندوختن توشه علمی به توسعه فناوری‌های جدید اقدام کنند.
معرفی اجمالی رشته مهندسی برق
با نگاهی اجمالی به صنعت در می یابیم که با آغاز رنسانس در قرن بیستم ابزارها و صنایع، مکانیکی بودند و مهندسی به طراحی و ساخت این وسایل مکانیکی اطلاق می‌شد، اما با به کارگیری الکتریسیته، صنایع پیچیده‌تر و از حجم ابزارها و دستگاه‌ها کاسته شد.
رشته برق در آغاز با مکانیک در ارتباط بود و به آن الکترومکانیک گفته می‌شد، اما با رشد و پیشرفت چشمگیر صنایع برقی، این رشته راه خود را از مکانیک جدا کرد و به رشته‌ای مستقل تبدیل شد. کامپیوتر به عنوان یک وسیله الکتریکی، از دستاوردها و حاصل پژوهش‌ها در رشته برق است. در گذشته، مسائل مربوط به کامپیوتر در رشته برق مطرح می‌شد اما با ارتقای فناوری‌های وابسته به کامپیوتر، اینک از رشته برق جدا و به رشته‌ای مستقل تبدیل شده است. با این حال هنوز در برخی از دانشگاه‌ها این دو رشته یکسان اند و به یک دانشکده تعلق دارند. رشته مهندسی کامپیوتر شامل دو گرایش سخت‌افزار و نرم‌افزار است. گرایش سخت‌افزار، به مسائل الکترونیکی و فنی کامپیوتر توجه می‌کند اما گرایش نرم‌افزار به برنامه‌نویسی و نحوه کاربرد و استفاده از کامپیوتر در مصارف مختلف مربوط می‌شود. از این تعریف معلوم می‌شود که بخش سخت‌افزار، بیشترین شباهت را با رشته برق دارد و دانشجویان رشته برق از تبحر خاصی در مسائل مربوط به آن بهره‌مند هستند. از این‌رو کسانی که به جنبه سخت‌افزاری کامپیوتر علاقه‌مندند، می‌توانند با انتخاب دروس اختیاری خود (ضمن تحصیل در رشته برق)، با این حوزه نیز آشنا شوند.
با توجه به وسعت صنعت برق و پیشرفت زیاد آن، این رشته به چهار گرایش مخابرات، کنترل، قدرت و الکترونیک تقسیم می‌شود. به دلیل استقبال بی‌نظیر از این رشته در ۳۰ سال اخیر، برجسته‌ترین استعدادها به این رشته جذب شده‌اند که به نوبه خود باعث ارتقای سطح علمی و پژوهشی و اعتبار روز افزون دانشگاه‌های ایران در جهان شده است. هم اکنون، دانشکده‌های برق در کشور به لحاظ اعضای هیات علمی و امکانات، قابل مقایسه با دانشگاه‌های معتبر دنیا هستند. دانشجویان مقطع کارشناسی رشته برق در ابتدا بدون تعیین گرایش و همگی تحت عنوان رشته برق به تحصیل می‌پردازند. متقاصیان هر گرایش پس از گذراندن دروس پایه و اصلی با توجه به معدل دروس گذرانده شده و ظرفیت و توان علمی هر دانشکده به انتخاب گرایش می‌پردازند. دانش‌آموختگان این رشته با نام مهندس برق در واحدهای صنعتی یا شرکت‌های خصوصی مشغول به کار می‌شوند.
بازار کار رشته مهندسی برق
دانشجویان رشته برق در یکی از گرایش‌ها متخصص می‌شوند اما برنامه‌های آموزشی طوری تدوین شده که دانشجو را برای کار در هر چهار گرایش آماده می‌کند و او می‌تواند با قدری مطالعه بیشتر در گرایش‌های دیگر نیز به کار بپردازد. بازار کار رشته برق بدون اغراق وسعتی به اندازه همه وسایل برقی دارد. کافیست مثال‌های زیر نمونه‌هایی از مسائل مربوط به گرایش‌های رشته مهندسی برق هستند:
- گرایش مخابرات: شناخت، نحوه عملکرد و چگونگی نگهداری و بهره‌برداری، تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم‌های مخابراتی، مکانیزم بلندگوها، ارتباطات تلفنی بین شهرها و سراسر کشور، فیبر نوری، ارتباطات موبایل، ارتباطات رادیویی، ارتباطات بی‌سیم، محاسبه مکان‌های مناسب برای نصب تقویت کننده، خطوط انتقالی، امواج مایکروویو، آنتن، دستگاه‌های فرستنده و گیرنده، چگونگی پردازش و بازیابی امواج و سیگنال‌های دریافتی، اینترنت انتقال داده‌ها، ارتباطات ماهواره‌ای و ساخت رادارها، اصول رادار و ردیابی، ارتباطات مخابراتی بین یگان‌های نظامی
- گرایش کنترل: کنترل دمای کوره، کنترل دور الکترو موتور، کنترل موشک، هواپیما، سفینه، ارتفاع آب و کنترل جریان و ولتاژ یک سیستم
- گرایش قدرت: امور مربوط به خطوط انتقال برق، عایق کاری، فشار ولتاژ، فاصله کابل‌ها، جنس دکل، ارتفاع دکل، ترازیستورها، آشنایی با روش‌های توزیع و پخش جریان در یک کارخانه، ساختمان یا یک شهر
- گرایش الکترونیک: بردهای کنترل آسانسور، بردهای کنترل فرایندهای شیمیایی، بردهای کنترل، دستگاه‌های صنعتی و طراحی مدارهای الکترونیکی