درس تاریخ در آموزش و پرورش تنها به بازخوانی گذشته و هیاهوی قدرتمندان و پادشاهان می‌پردازد و بر همین اساس حتی بهترین دانش‌آموزان نیز تاریخ را مجموعه‌ای از حوادث می‌دانند. اما آیا چنین دیدگاهی صحیح است؟ آیا تاریخ مثل یک داستان یا رمان، مجموعه‌ای از حوادث تلخ و شیرین را به حالت روایی و نقلی محض منتقل می‌کند و هدف آن افزایش معلومات دایره‌المعارفی است؟
معرفی اجمالی رشته تاریخ
تاریخ، قواعدی است که ثبت وقایع موثر بر مردم یک ملت را با حفظ تسلسل تاریخی و زمانی آن مطالعه می‌کند و مبنی بر تحقیق منتقدانه منابع اطلاعاتی و توضیح دلایل آنها است. هدف تاریخ‌دان این است که فعالیت‌های ثبت شده انسان را مدل‌سازی کند تا درک عمیق‌تری از آن داشته باشد. این درک از اعمال انسان، موضوعی کاملا جدید است و به پیشرفت‌های علم تاریخ در اواخر قرن ۱۸ و ۱۹ برمی‌گردد که توسط تاریخ‌دانان حرفه‌ای ایجاد شد. باید توجه داشت تاریخ تنها گردآوری روایات و مقایسه آنها و شناخت واقعیت حوادث گذشته نیست. ورای این کار، نظر به توجیه و تفسیر این واقعیات دارد که بین جزئیات رابطه برقرار می‌کند و آنها را به یکدیگر پیوند می‌دهد. این کار در واقع عبارت از تجدید بنای گذشته است به کمک مصالح و موادی که اینجا و آنجا از بقایای آوار حوادث باقی مانده است.
در واقع علم تاریخ تحولات گذشته جامعه انسانی را که می‌تواند زمینه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی یا فرهنگی داشته باشد، مورد مطالعه قرار می‌دهد. به همین دلیل رشته بسیار گسترده‌ای است و اشتباه است که آن را صرفا مطالعه مواد خام تاریخی بدانیم بلکه دانشجو فرا می‌گیرد که چگونه از تحلیل و تلفیق مواد خام تاریخی به نتایج علمی برسد. به عبارت دیگر آموختن روش تاریخی به مورخ کمک می‌کند تا از میان انبوهی از مواد خام، مواد خام معتبر را جدا کند و بر اساس روش تاریخی از بررسی آنها به نتیجه علمی برسد. در حالی که حتی مطالعه‌کنندگان جدی تاریخ که غیر حرفه‌ای هستند، هیچ معیاری برای تشخیص و تعیین صحت و سقم رویدادهای یک کتاب تاریخی ندارند و گاه از آثار غیر موثق و غیر معتبر استفاده می‌کنند.
توانایی‌های لازم
دانشجوی تاریخ باید نظم و دقت فراوان و توان به تصویر کشیدن و نقد کردن وقایع تاریخی را داشته باشد. پایه علم تاریخ، فلسفه، زمینش جغرافیا و دیواریش جامعه‌شناسی، اقتصاد، سیاست و فرهنگ است و دانشجوی تاریخ باید با این علوم آشنا باشد و از نتایج آنها بهره ببرد. فردی می‌تواند در رشته تاریخ موفق شود که از پوسته رویی رویدادها عبور کند و مسائل عمیق‌تری را درباره آنها بفهمد و از ارتباط بین دو رویداد پی به رویداد سوم ببرد و با دیدن یک رویداد به علل پنهان و آشکار آن، اشاره کند. همچنین دانشجو باید با ادبیات فارسی، آمار و ریاضی آشنایی داشته باشد تا بتواند به یاری ادبیات فارسی هم از منابع گذشته که رنگ ادبی دارند، استفاده کند و هم مفاهیم تاریخی را به خوبی بیان نماید و به یاری آمار و ریاضی نیز، هرچه بیشتر زبان دستاوردهای علم تاریخ را کمـی کند و داده‌های تاریخ را در قالب اعداد بیان نماید.
موقعیت شغلی در ایران
فارغ‌التحصیلان دوره کارشناسی تاریخ در وزارت آموزش و پرورش، وزارت امور خارجه، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان موزه‌ها، مراکز اسناد ملی و سازمان صدا و سیما برای بررسی مسائل تحقیقی تاریخ در حد تحقیقات بین‌المللی به کار مشغول می‌شوند.